Dhaqaalaha aduunka ayaa sara kac sameeyo sanadba sanadka ka danbeeyo, ayadoo wax soosaarka dowladahu kor usii kacaayo. İnta badan marka la sameeynaayo waxa la yiraahdo is bar bardhig, waxaa halbeeg laga dhigtaa wax soo saarka waddan kas uu leeyahay. Muuqaalka dhaqaalaha adduunku waa mid firfircoon oo mar walba soo kordha. Fahamka dalalka haya jagooyinka ugu sarreeya xagga xoogga dhaqaalaha ayaa muhiim u ah siyaasad-dejiyeyaasha, ganacsiyada, iyo shakhsiyaadka si isku mid ah. Waxaa jiro afar dowladood oo leh dhaqaalaha aduunka ugu sareeyo 50% halaka 50% soo harayna ay leeyihiin dunida inteeda kale. Afartaas dowladood ayaa kala ah Mareykanka, China, Japan iyo Jarmalka. Maqaalkan , waxaan ku sahamin doonaa waddamada ugu dhaqaalaha badan adduunka,kuwooda ugu horeeyo, anagoo si qoto dheer u falanqeyn doona awooddooda dhaqaale, warshadaha, iyo saameynta ay ku leeyihiin marxaladda caalamiga ah.
1.Maraykanka:
Maraykanku wuxuu si joogto ah uu darajo ahaan u yahay kan ugu weyn dhaqaalaha adduunka. Wax soo saarka waddanka mareeykanka ayaa ah 22.94 trilyon. Mareykanka ayaa ah kan hogaaminaayo waddamada warshadaha leh ee wax soo saaro, asagoo aduunka dhan u dhoofiya waxa uu soosaaro. Warshadaha kala duwan, oo ay ku jiraan tignoolajiyada, maaliyadda, iyo daryeelka caafimaadka, waxay wadaan awooddeeda dhaqaale. Wax-soo-saarka waddanku wuxuu ka sarreeyaa waddamada kale, isaga oo xoojinaya mawqifkiisa ah awooda dhaqaale ee caalami ah.
2.Shiinaha:
Kobaca dhaqaale ee Shiinaha ee xawliga ku socda dhawrkii sano ee la soo dhaafay ma ahayn wax la yaab leh. Iyadoo diiradda la saarayo wax soo saarka iyo dhoofinta, Shiinuhu wuxuu noqday hoggaamiye ganacsi oo caalami ah. Wax-soo-saarka guud waxa uu ku xigaa Maraykanka, wax soo saarkiisana waxa waayo 16.86 trilyon, dhaqaalaha ugu badana waxa uu ka helaa warshadaha,wax soo saarka beeraha iyo adeeg yada kale. Shiinahu waxa uu sii waddaa qaabaynta dhaq-dhaqaaqa dhaqaalaha adduunka.
3.Japan:
Inkastoo dhul-beereedka Japan uu yar yahay, hadane waxay ku faantaa dhaqaale adag. Wax soo saarka Japan ayaa ah in la eg 5.1trilyo, inkastoo dhaqaalaha waddankaani uu hoos u dhacay 2021kii.Sikastaba ha ahaatee, Japan waxa waayo waddanka sadexaad ee aduunka ugu dhaqaalaha baddan. Dhaqaalaha dowladaan ayaa caan ku ah hal-abuurnimadeeda tignoolajiyada iyo warshadaha baabuurta, xoogga dhaqaale ee Japan ayaa marag u ah sida ay uga go'an tahay cilmi-baadhista iyo horumarinta.
4.Germany:
Awoodda wax soo saar iyo dhoofinta wadadanka Jarmalka ayaa meelsare ka gaartay dunida, kuwooda ugu dhaqaalaha baddan aduunka, asagoo wax soo saarka waddankaani uu gaaray 4.23 trilyon. Jarmal ayaa ah waddan 4aad oo ugu dhaqaalaha sareeyo dunida, sidookale ne ah kan ugu dhaqaalaha sareeyo qaarada Yurub. Jarmalka ayaa caan ku ah soo saarida Ingineerada saxda iyo dhoofinta baabuurta adduunka oo dhan, saameynta ay ku leeyihiin Midowga Yurubna waa mid muhiim ah.
5.Boqortooyada Ingiriiska:
Waxaa laga yaabaa in Brexit ay wax ka bedeshay mowqifka UK ee Midowga Yurub, laakiin weli waa miisaan dhaqaale oo culus. Qaybta maaliyadeed ee London waxay sii ahaanaysaa xarun maaliyadeed oo caalami ah, UK waxay sii wadaa xiriirka ganacsi ee muhiimka ah adduunka oo dhan, Waana waddanka 2aad ee ugu dhaqaalaha sareeyo marka lajoogo qaarada Yurub, sidookale waa kan 5aad ee ugu dhaqaalaha sareeyo aduunka. Boqortoo yada ingiriiska ayaa leh wax soo saar gaaraayo 3.1 trilyon oo dollar.
6.Hindiya:
Kobaca dhaqaale ee Hindiya waxa sabab u ah dadkeeda oo tiro badan iyo kuwo da’yar. Adeegyada software dalka, hormarinta korontada, disida dawooyinka, iyo suuqyada macmiisha, ayaa ah kuwo horumaraya. Dhaqaalaha Hindiya waxa uu ku socdaa jihadii uu ku noqon lahaa mid ka mid ah kuwa ugu weyn adduunka sanadaha soo socda, asagoo hada ka mid ah waddamada ugu dhaqaalaha sareeyo. Wax soo saarka waddankaan waxa uu gaaraa 3.1trillion.
7.Faransiiska:
Dhaqaalaha Faransiiska waxaa lagu gartaa kala duwanaanshihiisa iyo tayada wax soo saar. İnkastoo covid 19 uu saameeyay dhaqaalaha waddankaa hadane waa mid ka mid ah wadda mada ugu dhaqaalaha baddan dunida. Wax soo saarka dowladaa waxa waayo 2.9 trillion ay doo u u dhow iney gaarto sadex trilyon oo dollar.Faransiiska ayaa door muhiim ah ka ciyaartaa Midowga Yurub waxayna si weyn uga qayb qaadataa dhaqaalaha adduunka.
8:Talyaaniga:
Muhiimadda dhaqaale ee Talyaanigu way dhaafsiisan tahay moodada iyo naqshadaynta. Wadanku waxa uu yahay kan sadexaad ee ugu dhaqaalaha sareeyo marka la joogo qaarada Yurub, waan kan 8aad ee ugu dhaqaalaha sareeyo aduunka. Wax soo saarka wadankaa nu waa 2.1 trillion , wax-soo- dhoofintiisana waa laga yaqaan adduunka oo dhan, taas oo ay ugu wacan tahay hiddaha iyo farshaxanimada hodanka ah ee uu leeyahay.
9:Kanada:
Dhaqaalaha Kanada wuxuu ku horumaraa kheyraadkiisa dabiiciga ah ee baaxadda leh, sida tamarta, macdanta, iyo kaynta. Dhaqaalaheeda xasiloon iyo xiriir ganacsi oo xooggan, gaar ahaan Mareykanka, ayaa gacan ka geysta maqaamkeeda dhaqaale ee adduunka. Wax soo saarka waddankaan waa 1.9 trillion.
10:Koonfurta kuuriya :
Koonfurta kuuriya ayaa ah waddan leh dhaqaale xoogan, waana waddanka tobanaad ee aduunka ugu dhaqaalaha baddan. Koonfurta kuuriya waxa ay caan ku tahay iney hormariyaan tiknoolijiyada iyo wax soo saarka kale. Waddankaanu waxa uu dhoofiyaa alaabo kala duwan sida electronics ka,baabuuraha iyo kiimikada. Wax soo saarka waddankaanu waxa waayo 1.8 trillion oo dollar.
11:Rassia
Rassia oo ah waddanka koowaad ee ugu weyn aduunka, ayaa ah kan koow iyo tobanaad ee ugu dhaqaalaha weyn dunida. Waxa uu caan ku yahay waddankaani dhoofinta saiida, gaaska , macdanta iyo ulwaaxda. Wax soo saarkii sa dhaqaalane waa 1.7 trillion
12:Brazil:
Awoodda dhaqaale ee Brazil waxay si dhow ugu xidhan tahay kheyraadka dabiiciga ah ee badan. Beeraha, macdanta, iyo wax soo saarka tamarta ayaa ah waaxaha udub-dhexaadka u ah, in kasta oo dalku uu la kulmay caqabado dhaqaale sannadihii u dambeeyay, hadana waa kan 12aad ee ugu dhaqaalaha roon aduunka. Wax soo saarkiisane waa 1.6 trillion.
Gabagabo, waddan madaad ugu dhaqaalaha badan adduunka ayaa soo bandhiga noocyo kala duwan oo ah awood dhaqaale iyo takhasusyo. Wadamadani kuma koobna oo kaliya inay wax ku biiriyaan dhaqaalaha caalamka balse sidoo kale waxay saamayn ku yeeshaan siyaasadaha dhaqaalaha iyo xidhiidhka ganacsi ee aduunka. Ka warhaynta dhaq-dhaqaaqooda dhaqaale ayaa muhiim u ah shakhsiyaadka iyo ganacsiyada u socdaalaya shabakada adag ee ganacsiga caalamiga ah.
Waxaa laga yaabaa in dhaqaalaha soo koraya uu sare u kaco, is badalna uu ku yimaado. Sidookale waxaa laga yaabaa waddamadaaniv inay sii ahaan doonto sifo qeexan dhaqaalaha adduunka sannadaha soo socda.
